دانش کشاورز : پژمردگی ورتیسیلیومی گوجه فرنگی

عامل بیماری

عامل این بیماری خاکزاد و فراگیر قارچ Vertisillium dahlia  یا albo-atrum   Vertisillium می باشد که می تواند به حدود ۲۰۰ گونه گیاهی حمله کند سیب زمینی، گوجه فرنگی، بادمجان و توت فرنگی از جمله گیاهان حساس به این قارچ شناخته می شوند.

این قارچ که در خاک و روی بقایای گیاهی زندگی می کند از طریق ریشه گیاهان حساس را آلوده ساخته و بافت های آوندی گیاه حمله می کند .

شناسایی

اولین علائم آلودگی پس از ورود قارچ به ریشه رخ می دهد .

اگر ریشه دارای ترک و یا شکستگی بوده و یا در اثر تغذیه نماتد ها آسیب دیده باشد این قارچ به راحتی وارد گیاه شده و با رشد سریع مانع حرکت طبیعی آب و مواد غذایی در آوندهای گیاه می شود.

اولین علائم این بیماری به محض ورود قارچ به ریشه بوجود می نماید .اگر ریشه دارای ترک یا شکستگی بوده و یا در اثر تغذیه نماتدها آسیب دیده باشد این قارچ به راحتی وارد گیاه شده و با رشد سریع مانع از حرکت طبیعی آب و مواد غذایی در آوند های گیاه می شود .

اولین نشانه این بیماری شامل زرد شدن برگ های قدیمی تر و پژمرده شدن جوانه ها در طول روز می باشد این در حالی است که در شب کمتر این علائم دیده می شود .

سپس لکه های زردرنگی بین رگبرگها ایجاد و حاشیه برگها به بالا پیچ می خورد و برگ می افتد.

گیاهان بیمار کوتوله می مانند برگها ریزش پیدا می کند و میوه ها به دلیل عدم وجود برگها دچار آفتاب سوختگی می شود.

توسعه قارچ در شرایط خنک و مرطوب بهاری اتفاق  می افتد، ولی پژمرده شدن شاخ و برگ تا زمانی که هوا آفتابی و گرم باشد و گیاه تحت تنش نباشد رخ نمی دهد . به عبارت دیگر بر خلاف نام بیماری ، پژمردگی واقعی تا اواخر فصل رخ نمی دهد.

دوره فعالیت

پژمردگی ورتیسیلیومی در تمام فصل رخ می دهد اگرچه غالبا نشانه های آن بعد از تشکیل میوه رخ می دهد و در طول دوره های خشک شدید می باشد . وجود نماتد می تواند به شدت آن کمک کند.

تشخیص

• روش علمی : کشت آزمایشگاهی و شناسایی میکروسکوپی
• روش تجربی : برش عمودی از ساقه اصلی  بالای سطح خاک در صورت وجود رنگ قهوه ای  .
• در زیر پوسته و درون ریشه به سمت بالا و پایین ، می توان از وجود بیماری اطمینان یافت .
• البته روش علمی و صحیح تشخیص بیماری کشت آزمایشگاهی و شناسایی میکروسکوپی است .

کنترل

در صورت امکان باید از کشت گیاهان حساس در خاک های آلوده خودداری نمود . تناوب زراعی به مدت ۴ تا ۵ سال با گیاهانی که حساس به این قارچ نیستند و به کنترل بیماری کمک می کند .

درواقع نباید محصولات حساس به ورتیسیلیوم (سیب زمینی ، گوجه فرنگی ، بادمجان، توت فرنگی و..) را چندسال متوالی در یک زمین کاشت.

محصولات حساس باید در خاک های کشت شوند که زهکشی خوبی دارند، چون این بیماری زمانی اتفاق می افتد که حداقل به مدت یک روز خاک اشباع بوده و درجه حرارت خاک سرد یا متوسط باشد.

کاشت واریته های مقاوم به ورتیسیلیوم که با حرف  V پس از نام واریته نوشته می شود موثرترین راه کنترل می باشد.

کوددهی مناسب و استفاده از میزان مناسبی نیتروژن و فسفر باعث کاهش شدت وخامت علائم پژمردگی در برخی گونه های گیاهی می شود و به تولید گیاهان مقاوم تر به آلودگی ورتیسیلیومی کمک می کند.

کاهش میزان آبیاری هم می تواند از شدت بیماری کم کند آبیاری ابتدای فصل رشد باعث افزایش آلودگی می شود.

گیاهان آلوده باید در انتهای فصل رشد از گلخانه خارج شوند .

ازآنجا که نماتد ها شدت بیماری را بیشتر می کنند، در صورت وجود نماتد در گلخانه نیاز است که با آن مبارزه شده و خاک ضد عفونی گردد.

تا کنون هیچ قارچ کشی شناسایی نشده است که بتواند پژمردگی ورتیسیلیومی را پس از ابتلای گیاه به آن به طور کامل مداوا نماید.

قارچ کش های زیر اگر قبل از گسترش بیماری استفاده شوند، بیماری را کنترل و پس از آلودگی می توانند روند بیماری را کند کنند :

• استفاده از خانواده فسفیت پتاسیم ها فسگارد و فسفایت علاوه بر تامین نیاز گیاه به فسفر جنبه ی پیشگیری دارد.
• استفاده از تیوفانات متیل به میزان۳ کیلوگرم در هکتار با آب آبیاری
• استفاده از فوزتیل آلومینیوم به میزان ۳ کیلوگرم در هکتار با آب آبیاری
• استفاده از تیوفانات متیل + آپوکسی کونازول( رکس دو) به میزان نیم لیتر در هکتار با آبیاری